De gemeente is verplicht aan participatie te doen bij de voorbereiding van een (wijziging) omgevingsvisie, omgevingsplan of omgevingsprogramma. Als de gemeente niet de initatiefnemer is, organiseert de initatiefnemer in de meeste gevallen de participatie. Een initatiefnemer die een vergunning aanvraagt voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit, oftewel BOPA, moet ervoor zorgen dat de gemeente over voldoende informatie beschikt om een beslissing over de aanvraag te kunnen nemen. Meestal is daarom ook bij BOPA’s participatie nodig.
De omgevingsdialoog is een veel gebruikte vorm van participatie. De gemeente heeft daarom speciaal voor dit instrument handreikingen ontwikkeld.
